Trump, zafer konuşmasında ‘Savaşları bitirme’ kelamı verirken kampanya periyodunda Gazze, Ukrayna savaşıyla ilgili açıklamaları, Suriye ve Türkiye konusundaki evvelki yaklaşımları muhtemel gelişmeler konusunda kimi ipuçları veriyor.
UKRAYNA SAVAŞI BİTER Mİ
2016-20 döneminde Rusya lideri Vladimir Putin ile nispeten güzel bağlar içinde olan Trump, Ukrayna krizinin patlak vermesi sonrasında ‘Ben misyonda olsaydım Rusya buna yürek edemezdi’ minvalinde açıklamalar yapmıştı. Seçim kampanyasında ise iktidara geldiğinde 24 saat içinde Ukrayna savaşını bitirebileceğine dair savlar ortaya attı. Zira nereye varacağı belirli olmayan kıymetli bir savaşın ABD’nin çıkarına olmadığı görüşünde. Trump plana dair detay vermezken Lider Yardımcısı adayı JD Vance’den kimi açıklamalar geldi. Buna nazaran planda Rusya-Ukrayna mevcut hududunda askerden arındırılmış tampon bölge, Ukrayna sonunun güçlendirilmesi, Kiev’in tarafsız ülke olarak kalması üzere ögeler yer alıyor. Planın Ukrayna’nın işgal altında olan Kırım ve Donetsk bölgesinin bir kısmının Rusya’ya geçmesini öngördüğü anlaşılıyor. Trump, Kiev’in odunu manasına gelecek bu türlü bir plan konusunda Avrupa ve Ukrayna’yı ikna edebilir mi belgisiz. Lakin Trump zaferinin Ukraynalıları endişelendirdiğini söylemek mümkün.
GAZZE’DE ATEŞKES OLUR MU
Donald Trump Beyaz Saray’da olduğu devirde İsrail lehine birçok adım attı. Kudüs’ü İsrail’in başşehri kabul etti, İsrail’in Golan Zirveleri ilhakını tanıdı. Ayrıyeten İsrail’i Arap ülkeleriyle barıştırma projesi olan İbrahim Anlaşmaları’na ön ayak oldu. Kampanya devrinde de İsrail’in Gazze savaşının sona ermesi gerektiği yolunda açıklamalar yapmıştı. Geçen hafta İsrail’in Times of Israel haber sitesinde yayınlanan özel habere nazaran Trump, temmuz ayında Florida’daki malikanesinde kabul ettiği İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya Beyaz Saray’a döneceği tarihe kadar Gazze savaşını bitirmesi gerektiği iletisi verdi. Buna nazaran savaş bitse de İsrail, Gazze’de Hamas’a yönelik operasyonlarını sürdürebilecek. İsrail’de ateşkes ve yaklaşık 100 kadar rehinenin konutlarına geri dönmesi için baskı artarken Netanyahu, ‘Savaşı bitir’ diyen Trump ile ‘Savaş devam etsin’ diyen çok sağcı koalisyon ortakları ortasında kalabilir.
SURİYE’Yİ NASIL ETKİLER
Trump’ın seçim kampanyasında neredeyse Suriye sıkıntısına hiç geçmedi üzere. Lider olduğu devirde ise terör örgütü PKK/YPG ile terör örgütü DEAŞ’a karşı mücadale çerçevesinde Suriye’de bulunan 2 bin askerini çekme kararı almıştı. Hali hazırda bilhassa Suriye’nin petrol bölgelerinde Amerikan askeri varlığı ve PKK/YPG ile işbirliği sürüyor. İsrail’in İran, Suriye, Lübnan ve Gazze’de sıcak çatışmaların içinde olduğu bir periyotta ABD’deki yeni iktidarın da bölgedeki askeri varlığın ve statükonun korunmasından yana hal alabileceği yorumları yapılıyor.
TÜRKİYE İLE İLİŞKİLER
İlk Trump devrinde Türkiye ile münasebetlerde inişli çıkışlı bir seyir yaşanmıştı. Yeni devirde de Ortadoğu krizleri, Rusya’dan alınan S-400’ler nedeniyle Türkiye’nin çıkarıldığı F-35 savaş uçağı projesine geri dönmesi, Trump devrinde alınan CAATSA yaptırımlarının kaldırılması, F-16 savaş uçağı alımıyla ilgili süreç, Türkiye’nin Avrupa’dan Eurofighter savaş uçağı alma talebi, ABD’nin PKK/YPG ile işbirliğini sürdürmesi değerli başlıklar olarak gündeme gelebilir. Her halûkarda birinci vazife müddetinde iki ülke ortasında birçok kriz yaşansa da Trump, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı daima takdir ettiği önderler ortasında saymıştı. Hasebiyle Biden devrine nazaran önderler düzeyinde daha faal bir irtibat periyoduna geçilmesi sürpriz olmayacaktır. Öte yandan Trump’ın alameti farikası haline gelen ‘öngörülmezliği’ için ihtiyat hissesi bırakmak yararlı olabilir.