Birleşmiş Milletler tarafından 1989 yılında ilan edilen 13 Ekim Dünya Afet Risklerini Azaltma Günü kapsamında dünyanın birçok ülkesinde afet risklerini azaltma, risk anlayışını yaygınlaştırma ve afetlere karşı tedbir alma çalışmalarının sürat kazandığını anlatan İzmir Afet Şuuru, Etraf ve İklim Farkındalığı Derneği Başkanı Servet Ertaş, Türkiye’de dernek olarak yaklaşık 4 yıldır bu çalışmalara dayanak verdiklerini söyledi.
DHA’nın haberine nazaran afet risklerini azaltmayı iki başlıkta ele almak gerektiğini söyleyen Ertaş, afetlere dirençli yapılar ve toplumdaki afet şuuru farkındalığını oluşturmak gerektiğini belirtti.
‘İŞ BİRLİĞİ İÇERİSİNDEYİZ’
Servet Ertaş “Deprem, sel, heyelan üzere her türlü afete karşı dirençli yapılar olmalı. Bunun yanında toplumun afet şuuru farkındalığının gelişmesi, inançlı hayat kültürünü edinmesi de değerli. Bu ikisinin toplamı afetlere dirençli kent tabirinin içini dolduruyor. Lakin maalesef yaşadığımız zelzelede de gördük, İzmir’in hem zelzele hem sel, su baskını, deniz taşkını, orman yangınları üzere afet cinslerine maalesef şimdi gereğince hazır olmadığını görüyoruz. Bunun yanında toplumun da hassaslığının, farkındalığının, şuurunun kâfi olmadığını biliyoruz. İşte bu eksikliği gidermek için paneller, seminerler, eğitim çalışmaları, tiyatral şovlar yapıyoruz. Birebir formda merkezi yönetim kurumları, mahallî idareler, meslek odaları, üniversiteler, uzman bireylerle iş birliği içindeyiz. Afet yönetiminde iş birliği, toplumsal mutabakat çok kıymetlidir. Bunu afetlere dirençli ülkeler başarmış. Biz de ülkemizde hayata geçirmek istiyoruz” dedi.
‘İZMİR’İN YÜZDE 70’İ DİRENÇSİZ YAPILARDAN OLUŞUYOR’
İzmir’de yapı stokunun epeyce eski olduğunu tabir eden Ertaş, İnşaat Mühendisleri Odası datalarının de bu görüşü doğruladığını söyledi. Ertaş, “İzmir’in yüzde 70 oranında eski, dayanıksız, kaçak, dirençsiz yapılardan oluştuğunu biliyoruz. Bunların süratli formda güzelleştirilmesi, yenilenmesi, yapı stokunun inançlı hale getirilmesi gerekiyor. Yeniden afet risklerini ‘Yapısal riskler’, ‘Yapısal olmayan riskler’ diye iki başlığa ayırıyoruz. Yapısal riskler, yapıların inançlı afetlerde ziyan görmeyecek, yıkılmayacak, ölümlere sebep olmayacak yapılar olmasını önemsiyoruz. Planlı kentleşme, sağlıklı etraf ve bunların her birisi kentin, afetlere karşı dirençli oluşu yapısal riskleri azaltma başlığında ele alınabilir. Bir de yapısal olmayan riskler var. Zelzelede yıkılmayan binada insanların ölebildiğini, yaralanabildiğini biliyoruz. Bina yıkılmasa bile kopan, devrilen, düşen eşyalar, asma tavanlar, avizeler, dolaplar ya da teçhizatlar, klimalar bile insanların beyin kanamasından, baş travmasından vefatlarına, yaralanmalarına sebep oluyor. Yapısal olmayan riskleri azaltmadığımız sürece bunlar da ölümlere, yaralanmalara sebep olmaktadır. Binanın yalnızca sağlam olması da yetmiyor. Afet şuuru ve farkındalığı bu noktada ortaya çıkıyor. Beşerler farkında olmadığı hiçbir tehlikeye tedbir alma gereği duymuyor” diye konuştu.
’53’ÜNCÜ MADDEYİ YERİNE GETİREN DAHA HİÇBİR BELEDİYE GÖRMEDİK’
Yerel idarelerin afet idaresinde değerli bir role sahip olduğuna dikkati çeken Ertaş, kentin risk tahlilinin yapılması gerektiğini belirtip, “Belediye kanununun 53’üncü unsuru var. Bu maddeyi maalesef halkımız bilmiyor. Bilmediği için de sorgulamıyor ve talep etmiyor. Meğer bu husus, ‘Her belediye sorumlu olduğu sonlar içerisinde tüm afet risklerini tespit etmek, risk tahlili ve afet planı yapmak ve bu risklere nazaran de müdahalede bulunmak zorunda’ der. Fakat maalesef İzmir’de 53’üncü maddeyi yerine getiren daha hiçbir belediye görmedik. Şayet yerine getirilirse İzmir’de afet risklerine yönelik kıymetli bir rol alınmış olur. Vilayet seviyesindeki Vilayet Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) da tamamlanmış olur. Mahallî idareler işin içine girmeden afet idaresinde başarılı olmak mümkün değil. Lokal idarelerin bu işi ciddiye alması, önemsemesi, kaynak ayırması gerekir. Bir yönetmelik değişikliğiyle ilçe belediyelerinde Afet İşleri Şube Müdürlüğü kuruldu. Bakıyoruz bu işe afet idaresi ile hiç ilgisi olmayan şahısları şube müdürü yapmışlar. Afet yönetiminde liyakatsizliğin bedeli çok ağırdır ve bu belediyelerin de ‘mış’ üzere yapmak yerine bu işten anlayan şahısları şube müdürlüklerine getirerek ve sahiden afetle ilgili bir çalışma yapmasını bekliyoruz. Dernek olarak projemiz var. Her ilçeye uyarlanabilir modüler, afet risk ve müdahale planı yaptık ve iş birliği bekliyoruz. Bunun davetini yaptık. İsteyen belediyeyle bu manada projemizi oraya uygulamaya hazırız” dedi.
‘TOPLUMSAL MUTABAKAT MUTLAKA VE MUHAKKAK ŞART’
İzmir’de merkezi idare ile lokal idare ortasında bir ayrışma olduğunu söyleyen Ertaş, “Bu iki taraf ortasında vakit zaman yan yana gelmeme oluyor. Köprü, uzlaştırıcı misyonu de görmek istiyoruz. Bunun yanında meslek odalarını, üniversiteleri, bilim kuruluşlarını ve öteki STK’ları da katarak bir birliktelik ve toplumsal mutabakat oluşturmak istiyoruz. Zira afet idaresinde toplumsal mutabakat katiyetle ve katiyen kural. Bunun öteki yolu yok. İzmir Büyükşehir Belediyesi zelzele çalıştayı yapıp master plan yaptı. AFAD, 2021 yılında İRAP çalıştayı yaptı. Bunların birleşik olması lazım” dedi.
‘BELKİ DE GELECEKTE BÜYÜK BİR SEL AFETİYLE DAHA KARŞILAŞACAĞIZ’
Ertaş, İzmir’deki orman yangınlarının akabinde yeni afetlerin de gelebileceğine dikkat çekti. Karşıyaka ilçesi Yamanlar Dağı’nda 15 Ağustos’ta çıkan ve Karşıyaka’nın yanı sıra Çiğli ve Bornova’ya kadar uzanan orman yangınında çok sayıda ağacın küle döndüğünü vurgulayan Ertaş, “Karşıyaka, Çiğli ve Bornova’ya kadar uzanan ormanda ağaçları kaybettik. Bu aslında diğer bir afet cinsine de kapı açıyor. Zira 1995 yılında Çiğli’de yaşanan sel afeti, Karşıyaka’nın içlerine kadar geldi. Oradaki ağaçların aslında o selden sonra sele karşı bir set oluşturmak için dikildiğini, ormanlık alanın kurulduğunu biliyoruz. Maalesef onu kaybettik. Tahminen de gelecekte büyük bir sel afetiyle daha karşılaşacağız. Zira oradaki ağaçların oluşturduğu barajı, mahzuru kaybetmiş olduk. Bir afet, diğer bir afete kapı açıyor. İklim kriziyle birlikte orman yangınları maalesef yaşanıyor. Oranın süratli bir biçimde ağaçlandırılması gerekiyor ki sel afetine karşı da bir baraj oluştursun” diye konuştu.
(DEMİRÖREN HABER AJANSI)